Klasa 7.

piątek, 5 czerwca 2020 roku

Rozdzierająca skarga ojca-poety

J. Kochanowski, Tren VIII. 

( do zeszytu)     

Tren

Pieśń żałobna wywodząca się z tradycji starożytnej (hebrajskiej, greckiej i rzymskiej), rozpamiętująca czyny osoby zmarłej, wyrażająca pochwałę dla zasług zmarłej/zmarłego, podkreślająca poczucie straty po śmierci bliskiej osoby. Ważnymi cechami trenów są także liryzm i emocjonalność.

I. Posłuchaj interpretacji Trenu VIII  

( do zeszytu 1,2,3)     

II. Przeczytaj Tren VIII – załącznik i wykonaj następujące polecenia:

1.Wskaż adresata wypowiedzi osoby mówiącej w tym liryku.  

2. Przedstaw dwa obrazy domu ukazanego w trenie.

Wpisz w odpowiednie luki określenia charakteryzujące dom za życia Urszulki i po jej śmierci.

cisza   -    radość   -   gwar   -   brak nadziei   -   beztroska   -   pustka

Dom za życia Urszulki:

,,Tyś za wszystki śpiewała” -   ………………………………………………

,, onym swym uciesznym śmiechem zabawiając” …………………………..

,, Pełno nas, a jakoby nikogo nie było” -  …………………………………...

,, Teraz wszytko umilkło” - ………………………………………………….

,, serce swej pociechy darmo upatruje” -  ……………………………….........

2. Uzupełnij zdanie wybranym terminem.

schematu   -   zgodności    -   kontrastu

Kompozycja Trenu VIII opiera się na zasadzie ……………………………..

3. Podaj cechy trenu jako gatunku literackiego.

Wskaż  wszystkie prawdziwe sformułowania.

A.   Wychwala cnoty i zasługi osoby zmarłej.

B.   Wyraża żal z powodu czyjejś śmierci.

C.   Występuje w nim adresat zbiorowy.

D.   Ma budowę stroficzną.

E.    Zawiera liczne apostrofy.

F.    Panuje w nim nastrój smutku i powagi.

G.   Jest to utwór liryczny, odmiana poezji żałobnej.

 Załącznik

Jan Kochanowski

Tren VIII

Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, 

Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim. 

Pełno nas, a jakoby nikogo nie było:

Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło.

Tyś za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała, 

Wszytkiś w domu kąciki 1. zawżdy pobiegała. 

Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować 2. 

Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy pasować 3.: 

To tego, to owego wdzięcznie obłapiając

I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając. 

Teraz wszytko umilkło: szczere 4. pustki w domu, 

Nie masz zabawki 5., nie masz rośmiać się nikomu; 

Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje 6.,

A serce swej pociechy darmo upatruje.

Jan Kochanowski, Tren VIII, [w:] tegoż, Treny, oprac. Janusz Pelc, Wrocław 1986, s. 16–17.

1.     kącik – zakamarek

2.      frasować się – smucić się, martwić się.

3.     pasować – dręczyć, męczyć.

4.     szczery – tu: prawdziwy.

5.     zabawka – radość, uciecha, miłe zajęcie.

6.     ujmować – tu: chwytać, ogarniać.