Klasa 8.

piątek, 15 maja 2020 roku

Trening przed egzaminem ósmoklasisty

- praca z tekstem.

H. Sienkiewicz, Quo vadis

Przeczytaj tekst i wykonaj zadania.e

Henryk Sienkiewicz

QUO VADIS

Raz, mniej więcej w tydzień po powrocie Winicjusza z Rzymu, cezar czytał w małym

kółku ustęp ze swojej Troiki, gdy zaś skończył i gdy przebrzmiały okrzyki zachwytu, Petroniusz

zapytywany wzrokiem przez cezara rzekł:

– Niegodziwe wiersze, godne rzucenia w ogień.

Obecnym serca przestały bić z przerażenia, Nero bowiem od dziecinnych lat nie usłyszał

nigdy z niczyich ust podobnego wyroku; tylko twarz Tygellina zaświeciła radością. Winicjusz

natomiast pobladł, sądząc, że Petroniusz, który nie upijał się nigdy, upił się tym razem.

A Nero począł pytać miodowym głosem, w którym drgała wszelako głęboko zraniona

miłość własna:

– Co znajdujesz w nich niedobrego?

Petroniusz zaś napadł na niego.

– Nie wierz im – rzekł, wskazując ręką na obecnych – oni się na niczym nie znają. Pytasz,

co niedobrego w tych wierszach? Jeśli chcesz prawdy, to ci powiem: dobre są dla Wergiliusza,

dobre dla Owidiusza1, dobre nawet dla Homera2, ale nie dla ciebie. Tobie nie wolno takich

pisać. Ten pożar, który opisujesz, nie dość płonie, twój ogień nie dość parzy. […] Komu

bogowie dali tyle co tobie, od tego więcej można wymagać. Ale ty się lenisz. Wolisz sypiać po

prandium3 niż przysiedzieć fałdów. Ty możesz stworzyć dzieło, o jakim świat dotąd nie słyszał,

i dlatego w oczy ci powiadam: napisz lepsze!

I mówił to od niechcenia, jakby drwiąc, a zarazem zrzędząc, lecz oczy cezara zaszły mgłą

rozkoszy i rzekł:

– Bogowie dali mi trochę talentu, ale dali prócz tego więcej, bo prawdziwego znawcę

i przyjaciela, który jeden umie mówić prawdę w oczy.

To rzekłszy, wyciągnął swą tłustą, pokrytą rdzawym włosem rękę do złotego kandelabra

złupionego w Delfach, by spalić wiersze. […]

I po chwili mówić począł:

– Tak jest. Masz słuszność. Mój pożar Troi nie dość świeci, mój ogień nie dość parzy.

Myślałem jednak, że gdy wyrównam Homerowi, to wystarczy. Pewna nieśmiałość i małe

rozumienie o sobie przeszkadzały mi zawsze. Tyś mi otworzył oczy. A czy wiesz, dlaczego jest

tak, jak mówisz? Oto gdy rzeźbiarz chce stworzyć postać boga, szuka sobie wzoru, jam zaś nie

miał wzoru. Nie widziałem nigdy płonącego miasta i dlatego w opisie moim brak prawdy.

– Więc ci powiem, że trzeba jednak być wielkim artystą, by to zrozumieć. […]

Nastała chwila milczenia, którą przerwał wreszcie Tygellinus.

– Wszakżem ci już mówił, cezarze – rzekł – rozkaż, a spalę Ancjum. Albo wiesz co? Jeśli

ci żal tych willi i pałaców, każę spalić okręty w Ostii lub zbuduję ci na podgórzu albańskim

drewniane miasto, w które sam rzucisz płomień. Czy chcesz?

Lecz Nero rzucił mu spojrzenie pełne pogardy.

– Ja mam patrzeć na płonące drewniane budy? Twój umysł zupełnie wyjałowiał,

Tygellinie! I widzę przy tym, że nie bardzo cenisz mój talent i moją Troikę, skoro sądzisz, że

jakaś inna ofiara byłaby dla niej za wielka.

Tygellinus zmieszał się, Nero zaś po chwili, jakby chcąc zmienić rozmowę, dodał:

– Lato idzie… O, jak ten Rzym musi teraz cuchnąć!… A jednak na letnie igrzyska trzeba

tam będzie wrócić.

Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Wrocław 1994.

1 Wergiliusz, Owidiusz – najwybitniejsi poeci starożytnego Rzymu.

OPOP-100-1812 Strona 5 z 18

2 Homer – najwybitniejszy poeta starożytnej Grecji, twórca Iliady, utworu opisującego dzieje wojny trojańskiej.

3 Prandium – posiłek w południe, drugie śniadanie.

Zadanie 1.

Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Zadanie 2.

W wypowiedzi Petroniusza skierowanej do Nerona można zauważyć logiczny układ argumentów. Odtwórz kolejność argumentacji Petroniusza na podstawie podanych poniżej (A–E). Wpisz litery w kratki we właściwej kolejności.

A. Podważenie kompetencji zgromadzonych słuchaczy.

B. Zachęta do podejmowania kolejnych prób literackich.

C. Zarzut niedostatecznego wykorzystania posiadanego talentu.

D. Wygłoszenie krytycznej opinii o zaprezentowanych wierszach.

E. Porównanie wierszy Nerona do najwybitniejszych dzieł starożytnych.

Zadanie 3. 

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Petroniusz nie został ukarany za krytykę twórczości Nerona, ponieważ

A. przeprosił cezara za użyte przez siebie niepochlebne określenia.

B. pozostali uczestnicy rozmowy nie zrozumieli sensu jego wypowiedzi.

C. wskazał pożar Troi jako niewłaściwą inspirację do stworzenia arcydzieła.

D. schlebił cezarowi oświadczeniem, że jako geniusza stać go na lepsze dzieło.

Zadanie 4.

Uzupełnij zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

Zadanie 5.                                                                                  

Ocena wierszy Nerona, sformułowana przez Petroniusza, spowodowała, że twarz Tygellina zaświeciła radością, a Winicjusz […] pobladł. Co o stosunku każdego z bohaterów do Petroniusza mówi ta reakcja?

Stosunek Tygellina do Petroniusza: ……...............................................................

 Stosunek Winicjusza do Petroniusza:  

.................................................................................................................................

Zadanie 6. 

Przeczytaj podane definicje, a następnie wykonaj zadanie.

pochlebiać – «wyrażać się o czymś pochlebnie, chwalić, zwykle przesadnie, często dla przypodobania się komuś; nadskakiwać komuś, przymilać się, zwykle dla osiągnięcia jakichś korzyści»

pochlebca – «ten, kto pochlebia komuś»

Słownik języka polskiego, pod red. Mieczysława Szymczaka, Warszawa 1999.

Czy Tygellina można nazwać pochlebcą? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się podanego fragmentu Quo vadis, całej powieści oraz podanych definicji.

................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................